ویژگی های کتابخانه
دسته بندی مرور ها در کتابخانه مجازی الفبا
مرورها:
1. مرور منابع
2. مرور اشخاص
3. مرور موضوعات
مرور منابع که خود شامل سه بخش می باشد:
1-1-مرور الفبایی:
کاربران از طريق فهرست الفبایی عناوین آثار پایگاه ، که به ترتیب حروف الفبای فارسی از حرف آ تا ی مرتب شده است، می‌توانند آثار را مشاهده و به آنها دسترسی داشته باشند. در این صفحه خلاصه ای از مشخصات اثر شامل عنوان، نویسنده، نوع منبع، منابع دیجیتالی وجود دارد که برای مشاهده مشخصات کامل اثر کافیست روی دکمه مشخصات اثر و سپس مشخصات کامل اثر کلیک شود. در این صفحه، با استفاده از حروف الفبا می توان بر اساس حرف اول عنوان، دایره انتخاب را محدود به یک حرف نمود
2-1-مرور کل منابع:
در این صفحه می توانید لیست کل آثار سایت الفبا(اعم از کتاب،مقاله ،پایان نامه و... )را به ترتیب جدیدترین ها ملاحظه کنید.
برای مشاهده شناسنامه کامل اثر کافیست روی مشخصات اثر کلیک کرده وبرای مطالعه و دانلود آثار نیز می توانید متن کامل،فهرست،معرفی کتاب و چکیده که در قسمت منابع دیجیتالی آورده شده راکلیک کنید
3-1-مرور نوع منبع:
با انتخاب این بخش ، کلیه آثارموجود در پایگاه،بر اساس نوع منبع، دسته بندی شده است که بر حسب خواست مخاطب، می توان به هریک از انواع منابع و فهرست آن، دست یافت.
در این قسمت تعداد آثار موجود، به تفکیک هر منبع در پرانتز آورده شده است.
مرور اشخاص: که در این مرور هم اشخاص در 3 دسته قرار داده شده اند:
1-2-مرور پدیدآورندگان:
با ورود به این بخش، فهرست پدیدآورندگانی که آثار آنها در پایگاه الفبا موجود میباشد، به ترتیب حروف الفبایی نام خانوادگی مرتب می شود(البته مواردی هم هستند که بر اساس نام الفبایی شدند و به تدریج ویرایش و اصلاح می شوند) با کلیک بر روی نام پدید آور دلخواه می توان به آثار وی دست یافت. این بخش نیز دارای جستجو بوده و از جمله با وارد کردن بخشی از نام یا نام خانوادگی فرد مورد نظر ، می توان، جستجوی پدیدآور را محدود نمود، به عنوان مثال: با درج واژه "دینانی" و زدن دکمه جستجو، " ابراهیمی دینانی ، غلامحسین" ظاهر می شود
2-2-مرور اعلام :
منظور از "اعلام" کلیه افراد شیعی و غیر مسلمان هستند همچنین فیلسوفان دین و متفکران غربی در زمره این افراد محسوب می شوند(به طور کلی کلیه اشخاص که در آثار به آنها اشاره شده است در مرور اعلام قابل بازیابی هستند)).
با ورود به این بخش، فهرست کلیه اشخاصی که صاحب اثر ، صاحب نظریه ،سخنرانی و..." کلامی " باشند و یا در آثار الفبا به نحوی به آنها اشاره شده باشد به ترتیب حروف الفبایی آورده شده است که با کلیک بر روی نام دلخواه می توان به آثار وی دست یافت. این بخش نیز دارای جستجو بوده و از جمله با وارد کردن بخشی از نام یا نام خانوادگی فرد مورد نظر ، می توان، جستجوی اشخاص را محدود نمود، به عنوان مثال: با درج واژه "طوسی" و زدن دکمه جستجو، " نصیر الدین طوسی،محمد بن محمد" ظاهر می شود.
3-2- مرور آثار شخصیت ها:
در این قسمت علاوه بر معصومین لیستی از متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی بر اساس تاریخ از قرن اول تا پانزده با شرط شیعه( دوازده امام بودن) آورده شده است که همچنان در حال تکمیل شدن است.با کلیک بر روی یک دوره تاریخی ،لیست افراد مربوط به آن دوره نمایش داده می شود که با کلیک بر روی هر شخصیت آثاری که به نحوی این افراد در آن دخیل بودند(اعم از اینکه صاحب اثر ، صاحب نظریه ،سخنرانی و..." کلامی " باشند و یا در آثار کلامی الفبا به نحوی به آنها اشاره شده باشد) لیست میشود.
در قسمت سوم سایر شخصیت ها (که مرتبط با تمدن های اسلامی و یا سایر تمدن ها)هستند بر اساس بازه تاریخی میلادی و هجری قمری آورده شدند . اسامی به مرور براساس آثاری که اشخاص در پایگاه الفبا دارند اضافه می شوند.
در این پلاگین هدف این هست تمام آثاری که شخص در آن پدیدآور بوده یا به نحوی از آن شخص در اثر یادی شده است (اعلام)آورده شود تا کاربر با مرور یک شخص در یک بازه تاریخی بتواند آثار شخص مورد نظر یا آثار مرتبط به آن شخص را مشاهده کند.
4-2- فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی:
این فهرست براساس تلفیق"رویکرد" و "تاریخ" ، متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی را به 4 دوره تقسیم کرده است، که با کلیک برروی هر دوره ،اسامی مربوط به آن دوره در پایگاه آورده شده است، که با کلیک بر روی عددی که برای هر فرد داخل پرانتزمی باشد می توان به آثارمرتبط با آن شخص در پایگاه، دست یافت.
در این بخش به متکلمانی که در این زمینه دارای شهرت،اعتبار و فعالیت بیشتری بوده اند بسنده کرده ایم و در حقیقت گزیده ای از لیست متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی هستند.
*** منظور از متکلم شیعه در پایگاه الفبا کسی هست که دارای فعالیت و نقش کلامی بوده است
برای مطالعه بیشتر میتوانید به "وبلاگ الفبا" مراجعه کنید در آنجا کاملا توضیح داده شده است ***
مرور موضوعات:که شامل دو قسمت می باشد.
1-3-نمودار درختی موضوعات:
ساختار اولیه کتابخانه مجازی الفبا، براساس کلید واژه های استخراجی از متنِ اصلی شکل گرفته ودارای ساختاراختصاصی می باشد.
به منظورهماهنگی با رویه های موجود، از اصطلاحنامه کلام اسلامی(مرکزاطلاعات ومدارک اسلامی) بهره گرفته شد و بخش کلام آن اصطلاحنامه در نرم افزارکتابخانه مجازی الفبا قرار گرفت.
.همچنین مسایل جدید کلامی نیز در این اصطلاحنامه دیده شده است.
دربند 3 اصطلاحنامه ادیان،فرق و مذاهب هست که با تمام زیر موضوعات آن به صورت اصطلاحنامه ای جداگانه آورده شده است.لازم به ذکر است تعدادی از موضوعات این اصطلاحنامه در اصطلاحنامه کلام اسلامی موجود در بند 1 وجود دارد ولی به دلیل همیت آن ،به صورت مستقل و جامع تر آورده شده است تا کاربران گرامی بتوانند از طریق درختواره زیر موضوعات ادیان ،فرق و مذاهب را مشاهده کنند.
اما از آنجا که بسیاری از آثار ممکن هست علاوه بر کلام به موضوعات دیگر نیز مربوط باشند در
یک اصطلاحنامه" 4- سایر موضوعات" نیز گذاشته شده است که همان اصطلاحنامه مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی می باشد.
در این صفحه به صورت درختی و پلکانی و بر اساس موضوعات و زیر موضوعات مندرج در اصطلاحنامه کلام،مسایل جدید کلامی ،اصطلاحنامه ادیان،فرق و مذاهب و اصطلاحنامه علوم اسلامی امکان رسیدن به آثار کتابخانه مجازی الفبا وجود دارد
2-3- فهرست گزیده موضوعات:
از بین کل اصطلاحات نمودار درختی موضوعات(اصطلاحنامه)تعدادی اصطلاح گزیده شدند و در تب صفحه اصلی و در این منو نمایش داده شدند که با کلیک روی هر کدام مسیر آن در درخت و تعداد فراداده هایی که به آن الصاق شده نمایش داده می شوند
فراداده های توصیفی کتابخانه
یکی از ویژگیهای کتابخانه مجازی الفبا ، تولید فراداده های توصیفی در مورد آثار موجود در پایگاه است که توسط محققین همکار تولید و ارائه گردیده است.
همانطور که مشخص است در اکثر کتابخانه های دیجیتال موجود در فضای مجازی، صرفاً به ارائه متن و محتوای اثر اکتفا شده و کمترین فراداده توصیفی ( اطلاعات در مورد اثر ) ارائه گردیده و احیاناً به "موضوع کلی" اثر اشاره شده است.
اما در کتابخانه مجازی الفبا کلیه آثار، به طور کامل، توسط محققین پایگاه ، بررسی و کلیه اطلاعات کتابشناختی و فراداده های توصیفی مربوط استخراج می شود.
به ویژه در مورد کلید واژه های موجود در متن اثر، با دقت انجام می پذیرد تا کلیه موضوعات اصلی و فرعی احتمالی را دربرگیرد و ابزار مناسبی برای مرور توسط مخاطب فراهم سازد و به علاوه زیر ساخت جستجوی هوشمند و مفهومی را آماده نماید.
این فرایند ، اگرچه بسیار وقت گیر و پرزحمت است اما نتیجه آن، بسیار مفید و کمک رسان به مخاطبان خواهد بود و وجه ممیز این پایگاه با پایگاه های مشابه همین است.
بنابراین چنانچه آثار موجود در پایگاه از نظر کمی چشمگیر نیست، به دلیل کندی همین فرایند تولید فراداده است که در حال انجام می باشد.
در ادامه کار پایگاه ، نظر بر این است که با راه اندازی" دانشنامه(ویکی)"، سایر اطلاعات مربوط به آثار موجود در پایگاه را فراهم ساخته و در دسترس مخاطبان قرار دهد.
به همین ترتیب برای برخی آثار علاوه بر کلید واژه مفصل ، معرفی و فهرست مطالب نیز تهیه و ارائه می گردد، تا امکان بهره برداری هر چه بهتر از اثر را فراهم نماید.
جستجو ی هوشمند
یکی از کمبودهای کتابخانه های دیجیتال ، فقدان جستجوی قوی ، هوشمند و پیشرفته است.
کتابخانه مجازی الفبا در نظر دارد بر این نقیصه فائق آید و تا حد امکان ، موتور جستجوی خود را هوشمند سازد.
مهمترین زیر ساخت این اقدام، ایجاد جستجوی مفهومی است که تنها به لفظ اکتفا نکرده و به مفهوم آن توجه شود.
به عنوان مثال در ابر موتور جستجوی گوگل، الفاظ دارای "معنی و مفهوم" و همان لفظ به صورت "علم، نماد و نشانه و نام"درکنار هم می آید وامکان تفکیک آن نیست . فرضاً واژه "ادب" هم بعنوان مفهوم و هم به عنوان نام (مثلاً دبستان ادب) آورده می شود و....
به همین ترتیب و به طریق اولی ، موتورهای جستجوی کتابخانه های دیجیتال فاقد هوشمندی لازم می باشند.
کتابخانه مجازی الفبا درصدد است به این قابلیت تا حد امکان دست یابد.
برای انجام این کار ، مهمترین زیر ساخت فرا داده های توصیفی موجود در هر اثر است تا علاوه بر " عنوان" و "موضوع" بتواند هر زیر موضوعی را که دارای "مفهوم" می باشد نمایان سازد، این عمل ، در الفبا صورت گرفته است.
قدم بعدی ، اولویت دادن به رابطه مفهومی بین واژه ها وتعیین سلسه مراتب و تقدم و تأخر مفاهیم است که این کار بخشی باید به عنوان پیش فرض در موتور جستجو تعریف شود وبخش دیگر توسط کاربر و با استفاده از فیلدهای مختلف جستجو سازماندهی گردد تا بهترین نتیجه فراهم آید.
بدیهی است رسیدن به موتور جستجوی هوشمند نیازمند تلاش و سعی و خطا و اصلاح است و کتابخانه مجازی الفبا در حال هر چه بهتر کردن موتور جستجوی خویش است تا وجه ممیز جدیدی را نسبت به پایگاه های مشابه فراهم سازد.
ایجاد کتابخانه شخصی
این بخش برای کمک به مخاطبان فرهیخته فراهم آمده است تا با استفاده از منابع کتابخانه مجازی الفبا بتوانند بر اساس علاقمندی و نیاز خود مطالب مورد نظر را گزینش ، ترکیب ، تقطیع و..... نمایند و ادامه کار خود را به زمان بعد موکول سازند.
در آینده ، تلاش بر این است که در این بخش متن آثار به صورت تکست نیز فراهم گردد تا امکان تقطیع و فیش برداری و... را به نحو بهتری، برای پژوهشگران فراهم سازد.
کتابخانه شخصی و مدیریت علاقمندی ها به منزله میزکار شخصی و سازماندهی آثار پایگاه بر حسب دلخواه و علاقه پژوهشگر می باشد.
این بخش ، صرفاً اختصاصی هر فرد بوده ، و دیگر مخاطبان به آن دسترسی ندارند و هر کس تنها به کتابخانه شخصی خود دسترسی خواهد داشت.
به منظور مدیریت بهتر این بخش ، استفاده از آن تنها با ورود و ثبت نام میسر است.